Environmentally Sustainable Transport (EST)

သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရရွည္တည္ၿမဲေစေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္မႈ

အရင္ဆံုး Environmentally Sustainable Transport (EST) အေၾကာင္း တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ EST ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ကေတာ့  Transport development that meets the needs of the present without preventing future generations from meeting their needs. မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္စံုမႈကို အတားအဆီးမျဖစ္ေစဘဲ မ်က္ေမွာက္ ပစၥကၡ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ကိုလည္း ျပည့္စံုေစသည့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ဖြံၿဖိဳးမႈ လို႔ဆိုပါတယ္။ ကမၻာမွာ ၂၀ရာစုေႏွာင္းပိုင္းက စလို႔ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ၊ စြမ္းအင္အသံုး မလံုေလာက္မႈ၊ ေလထု၊ေရထု ညစ္ညမ္းေစမႈနဲ႔ ယာဥ္ဆူညံသံမ်ား စတဲ့ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စီးပြါးေရးနဲ႔ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ problems ေတြရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ problems ေတြ ေပၚေပါက္လာေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ စီးပြါးေရး အလ်င္အျမန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာမႈနဲ႔ ၿမိဳ႕ျပအသြင္ ကူးေျပာင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားေၾကာင့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး လိုအပ္ခ်က္ အလြန္တရာ ျမင့္မားလာမႈ၊ စက္တပ္ယာဥ္မီးခိုးထုတ္လႊတ္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း အားနည္းမႈနဲ႔ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ေလ်ာ္ညီတဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အအံု မျပည့္စံုမႈ တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈက စီးပြားေရးဆိုင္ရာ Problem ျဖစ္ပါတယ္ (အိႏၵိယႏိုင္ငံကပံု)

ေလထုညစ္ညမ္းေစမႈက သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ Problem ျဖစ္ပါတယ္(ဗီယက္နမ္ကပံု)

အဲဒါေၾကာင့္ အာရွေဒသ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ EST ညီလာခံကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ နာဂိုရာၿမိဳ႕မွာ ၂၀၀၃ခုႏွစ္ မတ္လက က်င္းပခဲ့ၿပီး  Nagoya Statement on Environmentally Sustainable Transport in the Asian Region ကိုထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး အာရွေဒသ မနီလာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး မူ၀ါဒ ေဆြးေႏြးပြဲ ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမနီလာၿမိဳ႕မွာ ၂၀၀၄ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလမွာ က်င္းပခဲ့ၿပီး  Manila Statement ကို ထုတ္ျပန္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆံုး EST ဖိုရမ္ကိုေတာ့ နာဂိုရာမွာပဲ ၂၀၀၅ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လက က်င္းပခဲ့ၾကၿပီး Aichi Statement ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ ၂၀၀၆၊ ၂၀၀၈၊ ၂၀၀၉ နဲ႔ ၂၀၁၀ ေတြမွာ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႔ ယိုးဒယားတုိ႔မွာ EST ဖိုရမ္ေတြက်င္းပခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အာရွၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မ်ားရဲ႕ EST ျမႇင့္တင္ေရး မူ၀ါဒေဆြးေႏြးပြဲကို ၂၀၀၇ခုႏွစ္က က်ိဳတိုမွာ က်င္းပခဲ့ၿပီး  Kyoto Declaration ထုတ္ျပန္ျခင္း၊ ၂၀၀၈ခုႏွစ္က ယိုးဒယား ဘန္ေကာက္နဲ႔ ၂၀၁၀ မတ္လက ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕တို႔မွာ က်ိဳတိုေၾကညာခ်က္ကို အာရွၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မ်ားက လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းတို႔ ေဆာင္ရြက္ၿပီး EST ေဖၚေဆာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ပူးေပါင္း ေဖၚေဆာင္ခဲ့ၾကတဲ့ အာရွႏိုင္ငံေပါင္း (၂၂)ႏိုင္ငံရွိၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

ပဥၥမအႀကိမ္ေျမာက္ EST ဖိုရမ္ကို ၂၀၁၀ၾသဂုတ္လက ဘန္ေကာက္၌က်င္းပခဲ့ပံု

EST အတြက္ သမူဟမဟာဗ်ဴဟာ (၁၂)ခ်က္ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့-

1. Public Health (လူထုက်န္းမာေရး)
2. Road Safety and Maintenance (လမ္းလံုၿခံဳမႈနဲ႔ ထိန္းသိမ္းမႈ)
3. Non-motorized Transport (စက္စြမ္းအင္မဲ့သယ္ယူပို႔ေဆာင္မႈ)
4. Cleaner Fuels (စက္သံုးဆီသန္႔စင္ေရး)
5. Public Transport Planning and Transport Demand Management(TDM) (လူထုသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး အစီအမံနဲ႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလိုအပ္ခ်က္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ)
6. Traffic Noise Management (ယာဥ္ဆူညံမႈ စီမံခန္႔ခြဲမႈ)
7. Environment and People Friendly Urban Infrastructures (လူနဲ႔ပတ္၀န္္းက်င္ သဟဇာတျဖစ္ေစသည့္ ၿမိဳ႕ျပ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား)
8. Vehicle Emission Control, Standards, Inspection and Maintenance(I/M) (ယာဥ္မီးခိုးထုတ္လႊတ္မႈထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ စံသတ္မွတ္ေရး၊ စစ္ေဆးေရးႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရး)
9. Strengthening Road Side Air Quality Monitoring and Assessment (စဥ္ဆက္မျပတ္ လမ္းေဘးေလထု အရည္အေသြး ေစာင့္ၾကည့္အကဲျဖတ္ျခင္း)
10. Social Equity and Gender Perspectives (လူမႈညီမွ်ေရးနဲ႔ က်ား၊ မတန္းတူမႈ)
11.  Land Use Planning (ေျမအသံုးခ်မႈအစီအမံ) နဲ႔
    
12. Strengthening Knowledge Base, Public Participation and Awareness (ဗဟုသုတျမႇင့္တင္ေရး၊ လူထုပူးေပါင္းပါ၀င္ေရးနဲ႔ သတိဂရုျပဳေရး) တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။